ΚΥΠΕΡΟΥΝΤΑ

Η όμορφη κοινότητα της Κυπερούντας βρίσκεται στο κάτω μέρος των κορφών της Παπούτσας και της Μαδαρής, οι οποίες υψώνονται επιβλητικά πάνω από το χωριό. Η Κυπερούντα είναι το μεγαλύτερο ορεινό χωριό της Κύπρου και αριθμεί σήμερα γύρω στους χίλιους πεντακόσιους κατοίκους. Η φυσική εμφάνιση του χωριού χρωματίζεται με ποικίλες αποχρώσεις καθώς αλλάζουν οι εποχές.

Το χωριό γειτνιάζει με την οροσειρά του Τροόδους και βρίσκεται σε υψόμετρο 1,250 με 1,400 μέτρων. Είναι το τρίτο ψηλότερο χωριό του νησιού μετά τα χωριά Πρόδρομος και Χανδριά.

Την Κυπερούντα διαπερνούν οι βασικοί παραπόταμοι του Κούρρη, διαμελίζοντάς την σε στενές και βαθιές κοιλάδες.

Σύμφωνα με την παράδοση, η κυρίαρχη εκδοχή αναφορικά με την ονομασία του χωριού είναι αυτή με το φυτό κύπειρος, το οποίο είναι ζιζάνιο που αφθονεί στην περιοχή. Η επιστημονική του ονομασία είναι «cyperus rotunus» και χρησιμοποιείτο κάποτε ως μία από τις κύριες τροφές των ζώων.

Τοπικές γεύσεις

Η κύρια ενασχόληση των κατοίκων της Κυπερούντας είναι η γεωργία. Οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις στο χωριό ευδοκιμούν και παράγουν φρούτα όπως μήλα, αχλάδια, βερίκοκα, κεράσια, δαμάσκηνα και ροδάκινα.

Είναι αξιοσημείωτο γεγονός ότι η Κυπερούντα παράγει περίπου το ένα τρίτο της Παγκύπριας παραγωγής μήλων και αχλαδιών. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι κάτοικοί της εδώ και χρόνια διοργανώνουν σε ετήσια βάση το φεστιβάλ μήλου, κάθε δεύτερη εβδομάδα του Οκτωβρίου. Στην Κυπερούντα παράγονται περισσότερες από 5 ποικιλίες μήλων.

Από το έτος 2000 η Κυπερούντα είναι η μόνη περιοχή στην Κύπρο η οποία παράγει μια νέα ποικιλία μήλων γνωστή ως αχλαδόμηλα («nachi achladomila»).

Επιπλέον, οι κάτοικοι ασχολούνται με την αμπελοκαλλιέργεια καθώς και την παρασκευή κρασιού. Το οινοποιείο της Κυπερούντας είναι ιδιαίτερα γνωστό για τα κρασιά Ανδεσίτης και Πετρίτης.

Τέλος, στην κοινότητα λειτουργούν παραδοσιακά αλλαντοποιεία από τα οποία οι επισκέπτες μπορούν να προμηθευτούν με χοιρομέρι και καπνιστά λουκάνικα γνωστά ως τα Λουκάνικα της Πιτσιλιάς.

Μονοπάτια της φύσης

Εάν είστε λάτρης της φύσης, του πρασίνου και του καθαρού αέρα πρέπει να επισκεφθείτε τα μονοπάτια της φύσης.

Μονοπάτι Δόξα σοι ο Θεός – πυροφυλάκιο Μαδαρή
Σημείο Εκκίνησης Τοποθεσία Δόξα σοι ο Θεός, 2 χιλιόμετρα από την Κυπερούντα ή 5 χιλιόμετρα από το χωριό Σπήλια, στον κεντρικό δρόμο Κυπερούντας - Σπηλιών.
Μήκος Διαδρομής: 3,8 χιλιόμετρα
Εκτιμώμενη Διάρκεια: 2 ώρες
Βαθμός Δυσκολίας: Κατηγορία 3
Σημεία Ενδιαφέροντος: Προσφέροντας πανοραμική θέα κατά μήκος της οροσειράς της Μαδαρής από υψόμετρο 1,400 – 1,600 μέτρων, η διαδρομή καταλήγει κοντά στην κορυφή Μαδαρή. Το τέρμα του μονοπατιού βρίσκεται κοντά στην κορυφή του δάσους Αδελφοί (1,613 μέτρα). Οι πεζοπόροι έχουν τη δυνατότητα να επισκεφθούν το πυροφυλάκιο Μαδαρή το οποίο δεσπόζει στην περιοχή. Το μονοπάτι συνδέεται με το τοπικό δίκτυο μονοπατιών Μαδαρή – Σελλάδι του Καραμανλή και Δόξα σοι ο Θεός – Μούττη της Χώρας. Στο σημείο εκκίνησης υπάρχει βρύση με πόσιμο νερό.
Μονοπάτι τα Τεισιά της Μαδαρής (κυκλική διαδρομή)
Σημείο Εκκίνησης: Η αρχή του Μονοπατιού Τεισιά της Μαδαρής βρίσκεται κοντά στο πυροφυλάκιο του Τμήματος Δασών, προς το τέλος του μονοπατιού Δόξα σοι ο Θεός – Μαδαρή. Υπάρχει δρόμος όπου μπορείτε να πάτε με το αυτοκίνητό σας μέχρι εκεί. Ο δρόμος αυτός οδηγεί στο χωριό Πολύστυπος προς το δάσος Αδελφοί και με έκταση περίπου 3 χιλιόμετρα. Στο δρόμο υπάρχουν πινακίδες οι οποίες καθοδηγούν τους πεζοπόρους μέχρι την κορυφή.
Εντυπωσιακή θέα και απότομοι γκρεμοί καθ’ όλη τη διάρκεια του μονοπατιού με πολύ ενδιαφέρουσα γεωλογία. Η διαδρομή προσφέρει πανοραμική θέα προς την κοιλάδα της Μεσαορίας και τον κόλπο της Μόρφου.
Το Μονοπάτι Τεισιά της Μαδαρής συνδέεται με τα Μονοπάτια Μαδαρή – Δόξα σοι ο Θεός και Μαδαρή – Σελλάδι Καραμανλή στο σημείο της αφετηρίας του.
Μήκος Διαδρομής: 3 χιλιόμετρα
Βαθμός Δυσκολίας: Κατηγορία 2

ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ

Η Κυπερούντα διατηρεί ακόμα την παραδοσιακή λαϊκή αρχιτεκτονική της χώρας μας.

Ιερός Ναός της Αγίας Μαρίνας: Η εκκλησία είναι αφιερωμένη στην πολιούχο Αγία του χωριού. Αρχιτεκτονικά, ο ναός ακολουθεί τον ρυθμό τρίκλιτης ξυλόστεγης βασιλικής του 18ου αιώνα. Πρόκειται για μία παλαιότερη επέκταση της εκκλησίας και ξεχωρίζει για την εξαιρετική ξυλουργική και την μοναδική τρίκλιτη ξυλόστεγη στηριζόμενη σε ξύλινους πεσσούς. Γιορτάζει στις 17 Ιουλίου.
Ιερός Ναός του Αγίου Αρσενίου του Καππαδόκη: Παλαιοχριστιανική πεντάκλιτη στέγη βασιλική. Η εκκλησία ξεχωρίζει για το καλλιμάρμαρο δάπεδο, τους πεσσούς με τα κορινθιακά κιονόκρανα, τον Παλαιοχριστιανικό Αρχιερατικό Θρόνο, τον άμβωνα και το Ιερό με τις επιβλητικές εικόνες. Γιορτάζει στις 10 Νοεμβρίου.
Ιερός Ναός Παναγίας και Χρυσοσώτηρος: Αρχιτεκτονικά, ανήκει στον τύπο των δίκλιτων ξυλόστεγων βασιλικών του 18ου αιώνα. Σώθηκε το παλαιότερο Ιερό, το επιστήλιο και εικόνες όπως η Παναγία η Βρεφοκρατούσα (1556 μ.χ.) καθώς και η περίφημη εικόνα της Μεταμορφώσεως της Παναγίας και του Ιησού. Η εκκλησία εξυπηρετούσε τους Ορθόδοξους και τους Καθολικούς συγχρόνως κατά τη διάρκεια της Ενετοκρατίας. Γιορτάζει στις 6 Αυγούστου.
Παρεκκλήσι του Τιμίου Σταυρού: Είναι η παλαιότερη εκκλησία στο χωριό με την τρίκλιτη στέγη βασιλική. Χρονολογείται από τον 16ο αιώνα. Με διακεκριμένες μοναδικές τοιχογραφίες εξαιρετικού στυλ σε δύο καμάρες, το παρεκκλήσι λειτουργεί από το 1995 ως μουσείο και φιλοξενεί τους εκκλησιαστικούς θησαυρούς της κοινότητας. Επίσης, στην αυλή υπάρχει βοτανικός κήπος. Γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου και 1η Αυγούστου.
Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου: νεόδμητη εκκλησία κτισμένη πάνω στα ερείπια ενός αρχαίου ναού. Γιορτάζει κάθε Πέμπτη μετά το Πάσχα.
Παρεκκλήσι του Αγίου Κενδέα: Ένα προαύλιο του Νοσοκομείου της Κυπερούντας. Χτίστηκε το 2010 για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των ασθενών. Γιορτάζει στις 6 Οκτωβρίου.

ΜΟΥΣΕΙΑ

Μουσείο Αγροτικής Παραδοσιακής Ζωής και Φυσικής Ιστορίας: Το εν λόγω μουσείο βρίσκεται πριν την κεντρική πλατεία του χωριού και περιλαμβάνει εκθέματα από την παραδοσιακή λαϊκή αγροτική ζωή και ταριχευμένα ζώα, πουλιά και ερπετά από την πανίδα της Κύπρου.
Μουσείο Αγώνος: Το Μουσείο στεγάζεται στο ανακαινισμένο σπίτι του ήρωα Χριστόδουλου Καννάουρου. Ο Καννάουρος έλαβε μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα της ΕΟΚΑ, ο οποίος έγινε ενάντια στην αγγλική αποικιοκρατία και κράτησε από το 1955 μέχρι το 1959. Οι Βρετανοί σκότωσαν τον ήρωα στην είσοδο του σπιτιού του με το πρόσχημα ότι έκρυβε αντάρτες. Στο σπίτι υπάρχει το κρησφύγετο του ήρωα καθώς και παραδοσιακός στάβλος.

ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΟ ΧΩΡΙΟ

Νοσοκομείο: Στην είσοδο του χωριού βρίσκεται το Νοσοκομείο – πρώην Σανατόριο. Χτίστηκε το 1937 και λειτούργησε ως σανατόριο. Το 1974 το σανατόριο μετατράπηκε σε Γενικό Νοσοκομείο. Από επίσημες μελέτες που έγιναν από τους Γερμανούς γιατρούς το μικροκλίμα της περιοχής θεωρείται κατάλληλο για τη θεραπεία των αναπνευστικών παθήσεων. Σήμερα λειτουργεί ως Γενικό Νοσοκομείο της Περιφέρειας το οποίο απασχολεί ένα μεγάλο αριθμό ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού. Διαθέτει Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών και Ατυχημάτων, Ακτινολογίας, Εξωτερικά Ιατρεία (Γενικής Ιατρικής, Καρδιολογίας, Παιδιατρικής, Παθολογίας, Γυναικολογίας, Χειρουργικής, Οδοντιατρικής Χειρουργικής) και Χειρουργικό Παθολογικό θάλαμο, Σανατόριο, Φυσιοθεραπείας, Κοινοτικής Νοσηλευτικής, χημείο και φαρμακείο.
Τραπεζικά Ιδρύματα: Συνεργατική Πιστωτική Εταιρεία Κυπερούντας και παράρτημα της Τράπεζας Κύπρου.